Interview Bert en Jeannet over de Impact van de Terugkeerreizen

Schalkhaar, 13 juni 2023 Diego Kemps

Door de terugkeerreizen die Bert en Jeannet Kleine Schaars organiseren leren Libanon-veteranen zich open te stellen. © Arjan Gotink

Veteranen leren zich te uiten bij Bert (62) en Jeannet (56) uit Schalkhaar: ‘Nog nooit aan hun vrouw verteld’

Militairen maken op uitzending in een paar maanden meer mee dan sommige mensen in een heel leven. Toch praten ze vaak amper over hun belevenissen. Bert en Jeannet Kleine Schaars leren veteranen tijdens reizen naar Libanon zich open te stellen voor hun partners. ,,Ze hebben na zo’n reis geen therapie meer nodig.”

Beschietingen, patrouilles, kapotgeschoten steden. Missies naar oorlogsgebieden maken diepe indruk op militairen. Zo ook op Bert Kleine Schaars. Hij werd op 19-jarige leeftijd in 1980 uitgezonden naar Libanon. Dat land verkeerde destijds in een burgeroorlog.
Na een half jaar keert hij huiswaarts. Last had hij niet van zijn missie, maar praten erover met zijn omgeving deed hij ook niet. ,,Het is niet uit te leggen aan mensen die er niet bij waren. Ze begrijpen het niet. Je gaat gewoon verder met je leven.”

Boek

Dat veranderde na een bezoek aan Veteranendag. Op die plek was de Libanon-uitzending van Bert deels nagebouwd. ,,Zandzakken, voertuigen, het bord van mijn compagnie, dat stond er ook allemaal toen ik in Libanon zat. Dat kwam wel binnen.” 
Dat gevoel werd versterkt toen hij na de Veteranendag in contact kwam met oude kameraden uit zijn diensttijd. ,,Zij stuurden foto’s van mijn tijd in Libanon die ik niet eens kende.
Je komt in een emotionele rollercoaster terecht, een herbeleving.”

             Bert diende in 1980 in het door een burgeroorlog verscheurde Libanon. © Arjan Gotink

Op dat moment dacht hij al na om een boek te schrijven over zijn ervaringen. De reden daarvoor is de misvatting die bestaat over veteranen: ,,Men denkt dat alle veteranen PTSS (posttraumatisch stresstoornis, red.) hebben. Het is het eerste dat mensen vragen als ze horen dat je veteraan bent. Maar een klein deel heeft daadwerkelijk last van PTSS. Het kan je buurman zijn, zonder dat je het weet. Puur omdat hij er niet over praat.” 
Het hernieuwde contact met zijn oude kameraden zag hij als een kans. ,,Om ook hun verhalen te vertellen in mijn boek. Zij spraken er namelijk ook weinig over.” Uiteindelijk bundelt hij verhalen van dertien medeveteranen in zijn boek Libanon 1980 vakantieland? 
Pas na het lezen van dat boek komt vrouw Jeannet er achter wat haar man heeft meegemaakt. ,,Ik had dat nooit zo bekeken. Onder schot genomen worden, een constante dreiging. En na zo’n missie zo je leven oppakken? Daardoor heb ik enorm veel respect voor Bert, maar voor alle veteranen gekregen”, zegt Jeannet.

Terugkeerreis

Nadat Transavia in 2018 besloot om weer rechtstreeks te vliegen naar Libanon, kwam al snel het idee om met de dertien veteranen uit het boek opnieuw naar Libanon te gaan.
,,Om herinneringen op te halen, te kijken wat er nog is en hoe het land zich ontwikkeld heeft”, zegt Bert.

Meerdere veteranen zijn al mee geweest op een terugkeerreis naar Libanon,
waar zij ruim veertig jaar dienden. © Jeannet Kleine Schaars

Een emotionele, beladen reis volgde. Bert: ,,Oude gebouwen die je herkent, uitzichten die je na lange tijd weer ziet. Dat doet wat met je. Je gaat met z'n allen in een herbeleving. Dat is prachtig.” 
Vooral het gevoel van erkenning overheerst. ,,Libanezen zijn ons nog steeds dankbaar omdat we daar veiligheid en medische hulp boden. Sommigen kenden ons zelfs nog uit die tijd”, zegt Bert. ,,Het heeft echt zin gehad wat we daar gedaan hebben.” 
Waardering die ze in Nederland nooit kregen. ,,Er was geen nazorg. Je pakt je spullen, wordt bedankt door de commandant, krijg een medaille op de borst gedrukt en pakt het vliegtuig terug. Dat was het dan”, zegt Bert. ,,Dat blijft dan toch steken.
Die erkenning, dat is belangrijk voor veteranen.”

Libanon-veteranen met de lokale bevolking in Libanon. © Jeanet Kleine Schaars

Meerdere reizen

De twee besloten na terugkomst in Nederland al snel dat ze vaker terugkeerreizen naar Libanon wilden organiseren. Inmiddels hebben ze er al vier georganiseerd, waarbij ook partners mee gaan. Bert ontfermt zich over de veteranen, Jeannet over de partners.
Jeannet: ,,Mannen gaan helemaal open tijdens zo'n reis en vertellen alles. Dingen die ze nog nooit aan hun vrouw hebben verteld”, zegt Jeannet. ,,Ik denk dat we een hoop rust hebben gebracht in relaties.” Bert: ,,We horen zelfs van veteranen dat ze geen therapie meer nodig hebben na zo’n reis.

Witte anjer prijs

Tijdens hun meest recente reis naar Libanon in april kreeg Jeannet een bijzonder telefoontje: van de Nederlandse Veteranendag, met de mededeling dat ze is genomineerd voor de Witte Anjer Prijs: de prijs voor mensen die een bijzondere rol spelen in het leven van veteranen.
Ze is genomineerd door haar man Bert. ,,Ze ondersteunt zoveel veteranen en hun partners. Ze verdient dit”, zegt Bert. Woensdag is de uitreiking. ,,Maar ik denk niet dat ga winnen. En dat hoeft ook niet.
Er staan heel veel kanjers in. Alleen de nominatie is al heel bijzonder.”

Jeannet Kleine Schaars is genomineerd voor de Witte Anjer Prijs: de prijs voor mensen die een bijzondere rol spelen in het leven van veteranen. © Arjan Gotink