Reisverslag 2018

Libanonreis november 2018

Door: Bert Kleine Schaars

Zomer 2014. Opeens kom je via de sociale media foto's uit je verleden tegen waarvan je tot kort geleden niet eens wist dat ze bestonden. Het wordt extra bijzonder als je daarbij diegene die de foto's heeft gemaakt na bijna 35 jaar ook weer spreekt. We waren met velen in Libanon, waarvan er helaas ook een aantal zijn die je nooit meer kunt spreken.
Bij het zien van de foto's voelt het als de dag van gisteren. We beleefden daar mooie, indrukwekkende maar ook heftige momenten en toch is de herinnering super mooi. Voor mij ligt dat laatste met name aan de kameraadschap die toen al zo sterk was.
Voor mij leidt het zien van de foto’s en het hernieuwde contact met de maten van toen tot het schrijven van een boek, het bouwen aan een eigen Nekaf Jeep en tot een weerzien met het land zelf.

Het reisverslag:

Onze Libanon trip was in alles bijzonder. Na een eerste nacht in hartje Beirut, op maandag, hebben we de tempels van Baalbek bezocht. Onze gids, die zelf archeoloog is, heeft ons heel veel laten zien en verteld. Wat een ongelofelijk mooi complex! Mega groot en indrukwekkend.

Film: Marcus Ganzevles RTV-Oost

Ondertussen genoten we vanaf aankomst al van de Libanese keuken. Zoveel heerlijke gerechten.

Dag 2. Begonnen wij aan het echte doel van de reis, de trip langs de memorylane van onze missie van inmiddels 38 jaar geleden. Het werd een geweldige dag in zuid Libanon. Een korte trip via de kustweg en een eerste kennismaking met het voormalige Unifil gebied van de Charlie. Via diverse checkpoints reden we eerst naar Naqoura, het Unifil hoofdkwartier. Inmiddels is dat een enorm complex geworden. Met de goedkeuringsdocumenten reden we via diverse poorten het terrein op, op zoek naar het ontvangstcomité. Na enig zoeken en telefoneren kregen we uiteindelijk contact met Cynthia, een Nederlandse majoor bij Unifil. Overigens de enige Nederlander bij Unifil. Vervolgens sloten er twee Nederlandse mannen aan die als observer in Libanon zijn. Na veel uitleg over de huidige missie, kregen we met zijn allen in het Franse restaurant met uitzicht over zee een heerlijke lunch aangeboden.

Na de lunch stonden we respectvol stil bij het Unifil monument voor de gesneuvelde militairen van deze al 40 jaar continu durende missie. Vervolgens bezochten we in het hoofdkwartier de conference room en hebben we kort de stoelen van onder andere de force commander bezet.                                                                                        

Vervolgens vertrokken we naar de eerste post die iedereen wel kent: 7-17. Het gebouw stond er tot onze vreugde nog. De verbazing was groot toen we zagen wat voor paleis er naast is gebouwd. Het contrast kon niet groter.  Meteen nadat we uitstapten was er een verkeersopstopping van inwoners die allemaal stopten en ons kwamen begroeten. Het enthousiasme was enorm!

Daarna direct door naar Al Mansouri waar we vriendelijk werden onthaald. We werden en met ons allen uitgenodigd om te komen ‘shab shaien’, thee drinken bij het schoolhoofd van toen. Zijn hele familie zat er klaar voor, op het terras van zijn huis. Hun dank wordt meerdere malen uitgesproken voor onze omgang als Nederlanders met hen destijds. Nog steeds is men er blij om. Zelfs jonge jongens in het dorp laten met trots foto’s van onze tijd op hun telefoons aan ons zien.

Dag 3. De dag van de lach en de tranen. Deze dag begon met een tour via Qana naar Haris. In Qana de rots sculpturen of reliëf figuren bezocht van rond begin onze jaartelling. Geweldig om onder andere de maagd Maria erin te zien en Jezus met zijn apostelen. Vervolgens bij de daar aanwezige schuilgrot uit die tijd een kaarsje opgestoken om de overledenen uit de eigen kring te herdenken. Daarna nog de plek bezocht waar volgens overlevering Jezus water in wijn veranderde. Nooit geweten dat die plek op een steenworp afstand lag van de weg waarover ik in 1980 zo vaak naar Haris reed.
In Qana uiteraard ook het monument bezocht, geplaatst voor de ruim 200 slachtoffers van de bombardementen van de UN post in 1996 en 2006. Stil word je op deze plek, met het restant van een tank als relikwie en een moskee als monument over de graven heen gebouwd. 

Toen door naar Haris waarbij we onderweg uitgebreid gecontroleerd werden door het Libanese leger bij een checkpoint. Zij controleerden onze papieren en paspoorten via telefonisch overleg. Maar onze permit was in orde. Daarna eerst een pitstop gemaakt bij de benzinepomp van Speedy Haris. Wat een feest der herkenning. Wij mochten weer vertrekken met de belofte om 1 uur later, na het bezoek aan Haris, daar terug te komen om dan samen te lunchen.
Haris was op veel plekken rijdend door de hoofdstraat echt herkenbaar. Het oude bataljonshoofdkwartier stond er ook nog. En opnieuw spreken we jonge mensen die foto’s van Unifil van destijds op de mobiel bij zich dragen en er trots op zijn.
Terug bij Speedy was er een super stemming. Hij regelde voor ons spontaan een waanzinnig lekker smakende lunch die we samen met hem hebben opgegeten. Nou ja op? Nee hoor, zoveel konden wij gewoon niet op, dus ging er veel mee in de bus. 

Voor vertrek, na Speedy te hebben gedecoreerd met een Unifil pin en het maken van een groepsfoto hebben we hem nog uitgenodigd voor de reünie 40 jaar Unifil.
Via de voormalige road under construction, die inmiddels is geasfalteerd reden we vervolgens naar Majdel Zoun.
Het leek wel een intocht. Voordeel van de Libanese permit? Misschien wel, want wij gingen met politie escorte met zwaailampen de berg op naar het dorp. Dat was heel bijzonder. Van de post 7-4 is er niets meer anders dan het uitzicht.
Ook daar stonden weer veel mensen ons op te wachten. En ja, ook daar weer de oude foto’s op de telefoons. Zij brachten de herinnering bij ons naar boven naar boven door verhalen over filmvoorstellingen die we projecteerden op de muren van de prefab. Omdat dat toentertijd buiten was kon de jeugd mee genieten vanachter het prikkeldraad.

Na veel foto’s gemaakt te hebben van het uitzicht op de bovenposten en Tyre kregen we weer een uitnodiging om thee te drinken in een van de nu schitterende huizen naast de post. Het werd een emotionele bijeenkomst. Met 25 mensen dronken we thee met onder andere de moeder van 90 erbij. Van haar zoon moest onze tolk een boodschap van haar vertalen aan ons. Ze vertelde ons dat men nog steeds blij is met inzet van de Nederlandse soldaten toen. Zij gaven de bevolking rust en een gevoel van veiligheid. Zij zijn ons er nog steeds heel erg dankbaar voor. Dat is ook het verhaal dat ze al decennia lang vertellen aan hun kinderen. Geloof me maar, als je zoiets hoort dan schiet je als club volwassen mannen vol en komen gewoon de tranen. De een jankt nog net iets harder dan de ander. Zo mooi om dat te horen. Het bevestigt misschien wat je eigenlijk altijd al hoopte te horen maar wat niemand tegen je zei. Wat een waanzinnig mooi moment!
Als we uiteindelijk vertrekken, met wederom de politiewagen met zwaailichten voorop, is er stilte in de bus, maar ook een enorme grijns op onze gezichten.
Als we dan de berg afdalen in het donker richting de kust wordt de bus ter hoogte van 7-17 weer aangehouden. We moeten nogmaals thee drinken bij een familie.
Dat doen we dan ook nog even... En weer is het feest met thee, koffie en heerlijk vers fruit erbij. We zingen zelfs nog een paar keer het lied: “O dennenboom”, als inmiddels volleerd Unifil mannenkoor. De reden? Niet alles is anders na 38 jaar.... de stroom valt nog hier steeds met regelmaat uit.

Dag 4. De derde dag in het Charlie gebied. Wij dachten in twee dagen tijd de hele reeks Charlie posten te kunnen bezichtigen. Maar ‘even’ is niet gelukt. Het was óf shai drinken, óf lang kletsen. Nu zelfs koffie en kletsen. De route van 7-1 tot 7-6 Charlie op dag 3 was eenvoudig, maar ook hier troffen we weer een volledige bebouwing van de omgeving.

Wat er van deze posten terug vinden is .... eigenlijk niets.
Maar wat is er dan wel?  7-1 is nu een Libanese post en off limits. En natuurlijk is er het kasteel van Shama. Bij aankomst stonden daar diverse mannen bij elkaar. Ze waren nieuwsgierig en wilden precies weten wat wij kwamen doen. Dan is een Libanese gids en chauffeur bij je hebben super handig.
Helaas was er van 7-1 en 7-2, 7-3, 7-5 en 7-6c Weinig meer te vinden maar ook hier waren de ontmoetingen weer geweldig. Dankbaarheid alom. Daarna toch maar even bekeken hoe wij zo spoedig mogelijk op de kustweg konden komen. Daar gingen we op zoek naar een mooie bereikbare plek aan het strand om de cirkel rond te maken, met een exemplaar van het boek Libanon 1980 vakantieland, bedoeld voor onze gids. De overhandiging moest naar mijn idee op het strand gebeuren. Daar was immers ook de foto gemaakt die ik gebruikt had voor de omslag van ons boek.

Dit was ook het moment om afscheid te nemen van ons maatje Henry die een paar dagen eerder naar huis moest. Maar niet voor onze eigen kranslegging bij het Unifil monument in Tyre. Met respect en stilte hebben we er bloemen neergelegd.
Daarna bezochten we de opgravingen van de oude stad in Tyre en hebben we gewandeld door de christelijk wijk, om uiteindelijk moe maar voldaan te eindigen in het hotel en te proosten op wederom een fantastische dag.

Dag 5. Dan komt het moment om Tyre achter ons te laten. De vrijdagochtend begon met ontbijt en uitchecken bij het Platinum Hotel. De eerste stop: 400 meter verderop! Want daar ligt de stad Necropolis uit de Romeinse tijd en van de Feniciërs. Vanaf deze opgravingen keken we op het hotel dat we even daarvoor hadden verlaten. Bedenk daarbij dat Tyre Baracks tegenover het hotel ligt. Lion en ik keken elkaar meerdere keren aan. We zeiden tegen elkaar dat we in 1980 niet wisten dat deze ruïnes zo dicht bij de route lagen die we in 1980 meerdere keren per week hebben gereden. Anders hadden we er in die tijd zeker al kijkje genomen.
De necropolis van Al-Bass Tyre is een Libanees UNESCO-werelderfgoed is een bijzondere verzameling van sarcofagen en veel verschillende grafkamers. Het is zeer indrukwekkend om er rond te wandelen. En dan te bedenken dat nog lang niet alles is blootgelegd omdat de site ook nog doorloopt onder de huidige weg en aansluitende wijk. Maar zoals bij veel opgravingen in Libanon kost het voortzetten veel geld en dat is er op dit moment eenvoudigweg niet.
Daar lopend kom je onder een enorme triomfboog door. Het geeft aan hoe immens groot deze stad vroeger moet zijn geweest.

Even verderop kom je vervolgens bij de Hippodrome. De grootste die de Romeinen ooit hebben gebouwd. Een ronde is bijna 900 meter en enkele delen van de tribunes staan er nog. Dat helpt bij de voorstelling hoe kolossaal dit complex is geweest.
Na dit bezoek moesten we een flink eind rijden. We reden naar bijna naar 1100 meter hoogte de bergen in. We gingen naar Mleeta, het Hezbollah museum. Eenmaal boven op de top sloeg het weer een beetje om en regende het iets en het was nevelig. Het paste bij de sfeer van het museum.
Wij kregen een jonge gids mee die 1 dag per week vrijwillig zijn bijdrage aan het museum geeft als gids en ons zeer gedreven en overtuigd het verhaal van Hezbollah vertelde. Over de geschiedenis van de plek en het museum. En toegegeven, er hing een bijzondere sfeer.

Toen we vertrokken sloeg het weer ook om en scheen al snel de zon.
We reden naar de volgende stop: Sidon met het zeekasteel. Ooit van de kruisvaarders en na verovering aangepast met een islamitische gebedsruimte, getuige de ronde koepel bovenop. Op de binnenplaats kregen we echte koffie, geserveerd vanuit een oude koperen koffiekan. De dames kregen koffie met rode roos erbij! 

Daarna bezochten we de eeuwenoude soek er tegenover. Prachtig om daar rond te lopen. Het was alsof de tijd er een beetje stil is blijven staan, getuige de bakker en slager. Maar de brommers en scooters die ons in de nauwe straatjes passeren zijn allen elektrisch.
Na de soek hebben we nog even een eeuwenoude herberg bezocht of zoals de gids zei: de camel drive-in van die tijd.
Vervolgens op weg naar Beirut en alweer voor de laatste twee dagen opnieuw ingecheckt in hotel Commodore. Gelijk na het inchecken zijn we de stad ingegaan met z’n allen om te eten. Het was even zoeken maar daarna belanden we ergens in een binnentuin midden in de stad Beirut met een aangename temperatuur. Het is er goed toeven en tijdens het eten zien we nog het Nederlands elftal op voorsprong komen op een TV.
Het was weer een geweldige dag. Los van de persoonlijke ontmoetingen zagen we veel van de prachtige cultuur van het gehele land. Het voelt echt alsof we hier al een maand zijn. Zoveel indrukken en zoveel gezien van dit prachtige land met zijn rijke geschiedenis, dankzij onze gids Georges Farah. Hij heeft ons heel veel geleerd over de geschiedenis van Libanon.

Zo ook Dag 6. Eerst hebben we over de boulevard van Beiroet gewandeld en stil gestaan bij het Rivièra Hotel, voor veel Unifillers welbekend. Het National museum in Beiroet hadden we niet willen missen. Er zijn veel schatten te zien uit de tijd van de Feniciërs waar we al veel over hadden gehoord in Baalbek en Tyre.

Later die dag bezochten we de grotten van Jeita. Ze zijn adembenemend mooi en zeker de moeite waard om te gaan zien. Tegen zonsondergang bezochten we de Lady of Lebanon in Harissa vanwaar we uitzicht hadden over de kust van Beiroet tot Byblos.... prachtig!! 

Dag 7. was de dag dat we afscheid moesten nemen van dit prachtige land en van Georges en onze fantastische buschauffeur Afif, maar voor het zover was hadden we nog een hele dag de tijd om meer van Beiroet te zien met zijn indrukwekkende sporen van de oorlog en de wederopbouw. Het werd wederom een indrukwekkende dag.
Al met al was het een onvergetelijke week in Libanon. De gastvrijheid en liefde waarmee we zijn ontvangen door de mensen in het Charlie gebied was overweldigend. De dankbaarheid die zij toonden naar de mannen was prachtig en gericht aan alle Nederlandse Unifillers. Ik gun hen allemaal deze eerste-lijns erkenning en hoop daarom nog veel van deze reizen te kunnen organiseren.