Reisverslag Terugkeerreis Libanon 21 april t/m 30 april 2023
Door Perry Roos.
Libanon…een land van uitersten wat al jaren niet meer bij mij vooraan stond in de waan van alle dag maar ook iets wat eigenlijk nooit afwezig is geweest.
Hoe zou het zijn als je ooit de mogelijkheid zou hebben om terug te gaan?
Daar ben ik intussen achter.
Dat begon in februari van 2023 via de Facebook pagina van Veteranen voor Libanon met een argeloos mailtje richting Bert en Jeannet of het nog mogelijk was om mee te gaan met de terugkeerreis in april aangezien er een paar uitvallers waren. Tot mijn stomme verbazing was dit mogelijk en na enig snel overleg met mijn kompaan Henk van Didden hapten we toe zo in de trend van; nu of nooit.
Even later volgde de kennismakingsmiddag waar het bijna voltallige reisgezelschap aanwezig was en waar uitleg werd gegeven van het doel van de reis en de mogelijkheden om de post(en) te bezoeken waar men destijds gelegerd was. Het mooie is dat het gezelschap een doorsnee van diverse jaartallen van de lichtingen opleverde, van Dutchbatt tot Dutchcoy.
Buiten het feit tot het bezoek aan de posten of locaties waar de posten eens stonden werd ook aandacht gegeven dat bij deze reis een mogelijkheid werd geschapen om de “rest” van het land te ontdekken en te bekijken, iets waar de meeste veteranen destijds geen mogelijkheid voor hadden om te doen. Kort voor de reis werden we opgeschrikt door de mededeling van Transavia dat de terugvlucht gewijzigd was; of wij daar een probleem mee hadden…
Met de aanpassing in het programma en een unaniem “ja” werd de reis dus twee dagen langer.
Vrijdag 21 april
De Transavia Boeing 737 stond klaar en het voltallige gezelschap verplaatst zich naar Beiroet alwaar we s`avonds in het donker arriveren ( dat wisten we nog…`t is vroeg donker daar).
Na de gebruikelijke procedures en het verzamelen van de koffers ontmoeten we buiten de aankomst hal gids Georges Farah en chauffeur Afif die geduldig en netjes alle bagage in de privé bus stouwt om daarna richting Byblos te vertrekken voor de overnachting in het hotel. De rit hier naartoe was er eentje om er weer even in te raken hoe het Libanese verkeer zich presenteerde; chaotisch maar iedereen hield rekening met elkaar…we waren weer terug!
In de bus worden we door Georges voorzien van zakgeld in de vorm van het inwisselen van $20,- wat omgerekend 2 miljoen Libanese ponden per persoon opleverde…een bus vol met miljonairs dus!
Na aankomst direct inchecken en aansluitend een overvloedig diner in hartje centrum van Byblos om daarna wel doorvoed en enigszins toch wel vermoeid de eerste dag af te sluiten.
Beetje geld van Georges.... Busy traffic!
Zaterdag 22 april
De ochtend begint met een ontbijt op de vierde etage van het hotel met een uitermate riant uitzicht over het landschap en de Middellandse zee tot aan Beiroet toe, een binnenkomer van jewelste na de donkere verplaatsing van de avond daarvoor aangezien straatverlichting nou eenmaal niet erg voor de hand ligt in een land als Libanon…
Goedemorgen Libanon...
Daarna, op loopafstand, een bezoek aan de restanten van het plaatselijke kruisvaarders kasteel wat aan de voorkant wat magertjes afsteekt (lijkt het) maar pal daarachter een immens terrein blijkt te zijn.
Het levert een indrukwekkende rondleiding op onder stralend zomers weer.
Vervolgens wordt de bus gestart en koers gezet voor diverse kleinere bezoeken aan monumenten en een Romeinse brug, kortdurende bezoekjes om er in te komen en gewenning te krijgen aan het land en haar gewoontes in de eerste twee dagen. De Jeita grotten worden bezocht wat werkelijk een adembenemende ervaring is en met het verbod op foto`s maken wordt op de Libanese manier gereageerd wat prachtige plaatjes oplevert! Vervolgens naar Harissa waar een enorm Mariabeeld op de top is gezet alwaar vanaf dat punt een prachtige zonsondergang werd bekeken. Een diner in Byblos maakte de dag compleet.
Dinnertime..
Zondag 23 april
Dagtocht naar Baalbek in het oosten van het land gelegen in de Bekaa vallei. Via de Damascus road maken we een tussenstop bij “Sea Sweet shop”, een bakkerij/gebakswinkel waar gevaarlijk lekkere baksels van alle soorten en maten wordt verkocht.
De weg vervolgend geeft een beeld van de enorme autohandel in Libanon; het is eigenlijk één lange rij van autohandelaren, van complete auto`s tot de merkwaardige selecties van complete neuzen of achterkanten van een bepaald merk. Het middenstuk is schijnbaar niet interessant meer.
Na ongeveer een uur naderen we Baalbek en is het complex in zicht. De Romeinse tempels zijn een indrukwekkende ervaring en door de enorme omvang en van wat er nog van over is heb je wel een aantal uren nodig. In de tempel van Bacchus wordt het Elf-Uurtje genoten; er wordt door alle leden van het reisgezelschap een toost uitgebracht aan een gebeurtenis of een persoon die wordt aangehaald of herdacht wat soms bijzondere momenten oplevert. Dit doen we traditiegetrouw elke dag op een locatie waar men dan is met telkens een andere spreker. De lunch wordt genoten bij het Lakkis Restaurant net buiten Baalbek, een uiterst modern complex meteen uitstekende keuken. Na dit gastronomische moment vervolgen wij onze reis naar Zahle. Er wordt dan een stop gemaakt bij de Lady of Zahle (wederom komt Maria in beeld, een icoon wat zowel in de christelijke als de islamitische wereld wordt vereerd) in de vorm van een uitkijktoren wat een schitterend beeld geeft van de Bekaa vallei. De tocht gaat verder naar Tyre en het Platinum Hotel wat pal naast Tyre Barracks ligt. Voor iedereen komt het bezoek aan de A.O in het zuiden nu heel dichtbij.
Baalbek ... here we are !
Maandag 24 april
De dag waar iedereen op heeft gewacht…
Het bezoek aan de Area of Operation gaat nu echt beginnen oftewel UNIFIL gebied. Vanuit het hotel draait de bus de kustweg op en al direct is het beeld vandaaruit herkenbaar. Doel is Naqoura, de UNIFIL “hoofdstad” oftewel hoofdkwartier. Onderweg moeten nog wel even wat horden genomen worden in de vorm van checkpoints van het Libanese leger en de vrees bestaat dat er nog een controle komt in de vorm van tonen van het paspoort. Die vrees blijkt ongegrond, de postwachten blijken coulant en we passeren overal ongehinderd. We rijden intussen voormalig Charlie gebied in en zien in de verte 7-1A opduiken, althans wat er van over is. En waar vroeger moest worden gewacht op begeleiding door de enclave kan nu ongehinderd worden doorgereden.
Richting Naqoura Italair
Pal langs de kust nu naderen we Naqoura en het is bijzonder om te zien hoe dat veranderd is.
Even doorrijden naar Rosh-Hanikra, Israël, zit er niet in. De grens zit potdicht.
Op de basis worden we hartelijk verwelkomt door twee Nederlandse officieren Annelies Koning van UNIFIL en Jordi van UNTSO en worden we vervolgens uitvoerig voorgelicht over de huidige situatie in het zuiden. Daarna volgt nog een eerbetoon bij het plaatselijke monument voor de gevallenen (de oefening `s ochtends voor het hotel gaf nog de nodige hilariteit maar later ter plekke zat het er goed in). Ook werd er nog een bezoek gebracht aan de vliegbasis van Italair die tegenwoordig met haar 5 operationele Bell Hueye’s op een hoger gelegen gedeelte is gepositioneerd, dit vanwege de veiligheid.
Weten we het nog ? Check !
De uitgebreide lunch genuttigd hebbende verlaten we Naqoura en zetten koers naar Shama, de locatie van post 7-2 en daarna Al-Jibbayn post 7-5. Op beide locaties is weinig tot bijna niets meer waar te nemen van de postbebouwing van destijds en het uitzicht is intussen dusdanig veranderd door de enorme toename van huizenbouw. Toch blijven de contouren in het landschap herkenbaar hetzelfde. Wat wel opvalt is nog vóór post 7-2 de enorme basis van de Chinezen, geen post te noemen…eerder een fort.
Op locatie 7-5 worden we al gauw opgemerkt door de plaatselijke “scooterspionnen” gelieerd aan Hezbollah die vragen wat we komen doen en na enige uitleg en tonen van foto`s van destijds slaat de stemming al gauw om in die van herkenbaarheid en gastvrijheid. Het duurt niet lang of families worden opgetrommeld om hernieuwd kennis te maken!
Hernieuwde kennismaking..! ...en daar was het...
Na deze mooie ontmoeting gaat de telefoon en word gevraagd waar we toch blijven. We worden op de thee verwacht in Majdel Zun bij de plaatselijke leraar en zijn familie. Puntje is dat we in dit geval eerst naar beneden moeten de wadi in en vervolgens steil naar boven om in tenslotte in Majdel Zun uit te komen. De geasfalteerde weg of horde zoals je wilt (met de breedte van een fors Nederlands fietspad) wordt vlekkeloos genomen door Afif die later zijn meesterschap in het besturen van een bus nog vele malen zou tonen. In Majdel Zun aangekomen blijken we ineens zonder het direct te beseffen op de oude locatie van post 7-4 te staan, destijds hoofdkwartier van Charlie en later Dutchcoy. Ook hier veel veranderd en bijgebouwd maar de destijds in onze tijd geasfalteerde appèlplaats en de helihaven zijn relatief snel terug te vinden.
De thee sessie met 22 man op bezoek en de gehele familie inclusief oma van 94(!) is een ware happening; we worden overvoerd met koffie, thee en allerlei lekkernijen. De gastvrijheid is ongekend!
22 man ? No problem ! Dankbaarheid...
Na dit alles een hartelijk afscheid en zet de bus koers richting de coastal road, de weg naar 7-17.
De weg is herkenbaar, de bebouwing pal ernaast niet. Vroeger een open terrein en nu nagenoeg volledig volgebouwd! Al gauw naderen we Al Mansuri en stoppen we op het dorpsplein wat herkenbare beelden oplevert. Na de korte stop zakken we verder naar beneden en stoppen uiteindelijk bij post 7-17. Terug na al die jaren op je eigen post….een onbeschrijfelijk gevoel.
-De post is voor het grootste gedeelte nog intact, er zijn stukken bijgebouwd maar is onbewoond. De toegang wordt geblokkeerd door een hekwerk en dus niet te betreden. De originele beschildering uit de bataljons- en compagnies tijd is grotendeels nog te zien even als de markering van namen van de postbewoners destijds. De contouren van het roadblock zijn niet meer te zien evenals de wachtkotjes die er gestaan hebben, de eerste aan de overkant van de post, de tweede destijds aangrenzend aan de post. De weg ernaast is nu een biljartlaken vergeleken bij vroeger en een stuk breder-
Post 7-17
Eenmaal de bus uitgestapt is het verbazingwekkend om er weer te staan op 1 dag na exact 39 jaar later….Een fotosessie blijft natuurlijk niet uit en na dit gebeuren sta je dan voor je er erg in hebt oog in oog met een bewoner, Ali genaamd, die een goede 50 meter verderop woont en op dat moment ‘hallo’ zegt.
Een moment van puur ongeloof en verbazing maakt dan van je meester. Dat wordt even later nog eens versterkt wanneer een auto stopt en er in vloeiend Nederlands opeens klinkt; “hallo, hoe gaat het?? Nasser, een plaatselijke handelaar uit vroeger tijd, herkent ons ook en wederom staan we paf! De daarop volgende conversaties maken dan ook duidelijk dat het leven voor deze mensen niet eenvoudig is. Beide mannen moeten de kost verdienen in Ivoorkust en halen kort momenten aan van de oorlogshandelingen in 1996 en 2006 ter plaatse van Majdal Zun en Al Mansuri.
Kort daarna keren we terug naar de bus en gaan verder richting post 7-18 verder noordelijk langs de coastal road…en intussen een bizarre ervaring rijker.
I know you !!! Hallo... hoe gaat het ??
Post 7-18 blijkt niet makkelijk te vinden, de locatie zelf is nu bebouwd met latere behuizing en het is maar gokken waar het stond. Even later blijkt toch de juiste locatie te traceren te zijn en ook hier wordt het destijds gestorte asfalt ten bate van de appèlplaats achter de post teruggevonden evenals de locatie van een elektriciteitsmast die terug te vinden was op foto`s. En ook hier duikt ineens iemand op die ons begroet met de uitspraak; “ik heb een verrassing voor jullie!”
Het blijkt Hassan te zijn die destijds veel voor de Nederlandse troepen getolkt heeft zoals dat heet. Ook had hij daar plaatselijk een winkeltje onder het motto; “shop of the Hassan, als ik het niet heb dan haal ik het”.
Ook nu worden verhalen opgehaald en foto`s bekeken en vergeleken en voor we het weten valt de avond en keren we terug naar het hotel.
That's me.. Hassan:... en dáár was Sharif..
Dinsdag 25 april
Weer vroeg uit de veren en na het ontbijt wederom terug naar UNIFIL gebied, ditmaal richting Buyut As-Saïd post 7-19.
Deze post 7-19 laat zich wat moeilijker op te sporen maar met wat hulp van buitenaf wordt het weggetje ernaartoe toch gevonden.
Deze locatie is beladen als gevolg van het incident waarbij op 9 november 1979 sergeant Philip de Koning omkwam.
Al snel wordt dankzij de plaatselijke scooterbrigade de toegang richting de locatie 7-19 verder verhinderd. Men wil domweg niet dat er verder gelopen wordt in verband met zaken die kennelijk het daglicht niet kunnen verdragen.
Er zit niets anders op dan tot het uiterste van het toegestane te gaan en daarna om te keren…
Zover als het kan...
De reis gaat verder, er volgt nu een hele riedel aan posten, we verlaten Charlie gebied en gaan richting Qana. Eerst ter plekke nog een bezoekje aan een grot ten betreffende Maria verering en daarna richting het voormalige hoofdkwartier van Fiji-bat. Deze plaats kreeg het in 1996 zwaar te verduren na een beschieting door de IDF wat enkele honderden vooral burgerslachtoffers, doden en gewonden, opleverde. De stille getuigen van dit alles worden gevormd door een indrukwekkend memorial, het nog bestaande gebouw van het hoofdkwartier (intussen weer bewoond) en de enkele achtergebleven Israëlische tank als stille getuigen van dit drama.
Israëlische T-55… Memorial
Vervolgens rijden we richting Siddikine, de locatie van post 7-9, gelegen op een heuveltop met een riant uitzicht over de omgeving. De post zelf is niet meer in gebruik maar nog wel te betreden, grotendeels intact en herkenbaar aan de grote letters UN op de muur geschilderd. Ook hier is te zien, en overal eigenlijk in Libanon, hoe er in de omgeving ontzettend veel wordt gebouwd.
Post 7-9...
... en de omgeving
Vervolgens wordt post 7-8 aangedaan, eentje met een tragische geschiedenis.
Op 4 december 1980 vindt hier een noodlottig ongeval plaats als korporaal Gerrit Jan van Barneveld in een poging een kabel in een elektriciteitsmast te repareren uit de mast valt en ter plekke overlijd.
Hij is daarmee een van de negen Nederlandse Unifillers die tijdens de missie het leven laat…
De post zelf is vandaag de dag bestemd als woonhuis en de eigenaar stond ons toe een bloemetje te leggen ter nagedachtenis aan Gerrit Jan, de mast in kwestie staat er niet meer maar het fundament is nog steeds aanwezig en zichtbaar.
Post 7-8
Vervolgens worden posten 7-21 en 7-11 in respectievelijk Kafra en Yatar bezocht, intussen onder permanente begeleiding van de Libanese veiligheidsdienst. En ook hier komen uit alle stegen en straatjes nieuwsgierige scooterrijders en automobilisten een kijkje nemen wat we komen doen, de tamtam werkt hier goed. Ook hier knaagt de tand des tijds aan de locaties want er moet goed gezocht worden om sporen te ontdekken.
En passant wordt er ook nog een bezoek aan het gemeentehuis bij de moechtar afgelegd die in een lange speech uitlegt hoe de wereld ter plekke er vandaag de dag uitziet. Via Georges vernemen wij de beknopte versie die aanzienlijk korter duurt! De moechtar echter is vereerd en ingenomen met het bezoek en we worden van alle kanten bewonderd, gefotografeerd en gefilmd, iets wat goodwill toont voor alle partijen.
In Kafra... ..en Yatar
Vervolgens wordt koers gezet richting Tibnine voor de lunch maar eerst wordt een oude bekende opgepikt; Speedy klimt in de bus en met een onvervalst “hallo, alles goed?” plus het gehele verdere repertoire waar hij om bekend staat en krijgt hij al gauw de lachers op zijn hand.
Speedy ! Ali-Ben-Bevo !
... en foto's zeggen meer dan woorden
Haris wordt bezocht; het oude hoofdkwartier ligt er verlaten bij maar het staat er nog steeds en ook het oude Ali Ben Bevo opschrift wordt teruggevonden dankzij de aanwijzingen van een bewoner.
Al wandelend ontdekken we nog een oude Nederlandse PSU kast die destijds een nieuwe bestemming had gevonden bij een plaatselijke bewoner, we hoeven m niet meer terug!
Er volgt nog een stop bij post 7-16 Al Yatun en 7-13 Shribin, daarna de laatste post voor die dag; post 7-7 aan de road under construction. Deze post is intussen verandert in een woonhuis maar de bewoners zijn nog steeds bekend met de oude foto’s die getoond worden. Ook hier volgt een hartelijke ontmoeting.
En ook hier wordt de stop niet onopgemerkt door de plaatselijke bevolking, het is ronduit fascinerend hoe wij vrijwel overal worden verwelkomt en bedankt worden voor onze inzet al is het intussen veertig jaar geleden…rijdend door het gebied is het nu niet meer voor te stellen dat gezien de grootte van het gebied destijds 1 bataljon de zaak in de gaten moest houden!
Woensdag 26 april
Vandaag een bijzonder bezoek aan het Hezbollah museum in de plaats Mleeta.
Waar het bij ons de gewoonste zaak is in de westerse wereld dat er musea zijn over onder andere de tweede wereldoorlog zo is hier dus een museum neergezet met betrekking tot de strijd van Hezbollah tegen de staat Israël.
De rondleiding begint met het vertonen van een promotiefilm om daarna met een gids het museumterrein te gaan bekijken. Dat bestaat uit in elkaar geknutselde wrakken van naar het lijkt Israëlische komaf in een keurig aangeharkte display (sowieso niet de look-a like Merkava tank die voorgesteld wordt, die is gewoonweg niet veroverd). De gids heeft zijn huiswerk gedaan en zet zijn verhaal in nagenoeg foutloos Engels neer. Verderop een looppad door een bos met loopgraven, shelters en veel geïmproviseerd wapentuig om uiteindelijk bij een prachtig uitzichtpunt te komen. Verder nog wat gebouwen met veroverde handwapens en allerhande militaire spullen afkomstig van de IDF.
En last but not least een heuse souvenirshop waar letterlijk alles verkocht wordt wat maar met de heroïsche strijd te maken heeft, vlaggetje, t-shirts, sleutelhangers, beeltenissen van bekende leiders, you name it. Kortom best wel bijzonder om dit te zien en om te ervaren maar het blijft aan de bezoeker zelf wat hij of zij ervan denkt.
No Questions ? Perfect ! De-is-het-net-niet-Merkava
Het volgende doel is the Green Valley waar de lunch wordt genoten in restaurant “Phoenicia”, hier is de zoon van Afif werkzaam, onze buschauffeur. De locatie is ronduit oogverblindend mooi en de lunch meer dan uitstekend. Na de lunch zetten we koers naar het Beaufort kasteel dat zelfs met zijn rijke historie (dat terug gaat tot de kruisvaarders) vandaag de dag nog steeds strategische waarde heeft. Zozeer zelfs dat Israëlische troepen gepoogd hebben om de locatie op te blazen wat overigens niet gelukt is. Het kasteel is voor een groot deel weer gerestaureerd en toegankelijk en wanneer je daar bovenop staat snap je meteen de strategische waarde, het uitzicht bij helder weer is tot onder andere ver in de Golan hoogvlakte mogelijk.
Vervolgens rijden we door naar de Blue Line, de grensmuur tussen Libanon en Israël. Waar het vroeger nog mogelijk was om de grens over te steken is dat door de hermetisch gesloten poort niet meer mogelijk. Het is een hoge betonnen muur met daarop een hekwerk wat om de zoveel meter een toren heeft met de nodige sensoren. Bij de plaats Odaysse aangekomen is er de mogelijkheid om vanuit die locatie Israël in te turen, het is eigenlijk niets anders dan de Berlijnse muur 2.0….
Vervolgens terug naar hotel Platinum voor diner en overnachting.
Green valley.... inderdaad De muur....
Donderdag 27 april
Beginnend met een officieel stukje; de kranslegging en eerbetoon bij het Unifil-monument met de namen van de gevallenen van alle contingenten waaronder de negen Nederlandse namen.
Een serieus moment wat op een ieder indruk maakte.
Vandaaruit het bezoek aan de Necropolis en het Romeinse Hippodrome, respectievelijk de dodenstad en de Romeinse renbaan waarvan bij de laatste het hardnekkige verhaal de ronde doet dat hier destijds de wagenscene van de film Ben Hur is opgenomen. Onze gids Georges kon met stellige zekerheid vertellen dat dit niet het geval is geweest. Het oude stadsdeel zit werkelijk vol met historie waaronder graftomben, fundamenten en poorten. Het stadsgedeelte loopt over in de oude renbaan waarvan een gedeelte van de tribune nog steeds bestaat en te betreden is.
Vervolgens gaat de reis verder naar Sidon waar een bezoek wordt gebracht aan het kruisvaarders kasteel wat in zee ligt, de souk (om er al vast in te komen voor de grote souk in Tripoli later in de week) en de karavanserai. Tevens wordt even van de gelegenheid gebruik gemaakt om even een terrasje te pakken pal naast de weg waar met het onophoudelijk voortdenderende verkeer wat dwars door de stad gaat (oversteken is een kunst!).
Al bijtijds de bus in want we gaan door richting Beiroet om op tijd te arriveren in het Commodore hotel hartje stad in de wijk Hamra. De reden om er bijtijds te zijn is dat wij `s avonds verwacht worden op de receptie van de Nederlandse ambassade ten bate van Koningsdag…en dat sla je niet over natuurlijk. De receptie wordt gehouden in een beachclub aan de kust.
Het is eigenlijk onnodig om te zeggen dat het een heel bijzonder gebeuren was en dat onder de 1000 koppige menigte daar een aantal Unifil veteranen met aanhang act de préséance konden geven tussen alle hoogwaardigheidsbekleders, hoge militairen en tout bekend Nederland in Libanon.
Last but not least; wie had ooit gedacht nog eens daar ter plekke in Beiroet een Hollandse bitterbal te prikken! Na sluitingstijd werd er in het hotel nog links en rechts een nabeschouwing gedaan maar uiteindelijk lag toch iedereen te bed….iets met tot in de late uurtjes?
Kranslegging en eerbetoon UNFIL-monument in Tyre
Vrijdag 28 april
Wederom vroeg op, ontbijt en daarna de tocht naar het volgende reisdoel; de cederbomen in The Garden of the Gods.
Maar eerst een bezoek aan het College des Soeurs des Saints Coeurs in de wijk Bauchrieh waar de stichting Veteranen Voor Libanon zoveel werk in heeft zitten in het aanleggen van een draadloos netwerk en het kunnen leveren van een aanzienlijke partij laptops en vaste computers met de benodigde apparatuur. Door de vernietigende explosie in de haven van 4 augustus 2020 was aanzienlijke schade aangericht. Door deze actie kunnen de 2500 leerlingen en hun docenten weer gebruik maken van internet wat in hun ontwikkeling uitermate van pas komt.
Bezoek aan de school... ...weer up to date
Een tocht van een goede 125 kilometer vanaf Beiroet naar de Garden of the Gods. Dat lijkt hemelsbreed niet ver maar de slingerwegen de bergen in maakt dat het zo`n twee uur duurt tot aan de bestemming. De tocht is echter dik de moeite waard en al was het alleen maar voor de stuurmanskunst van Afif die onverstoorbaar met een permanente glimlach de bus over de bergwegen stuurt. Wat een Baas!
Onderweg stoppen we voor een fotomoment, we gaan steeds hoger de bergen in en rijden zelfs door de wolken. Het uitzicht is echter onvergetelijk en levert fraaie plaatjes op. We arriveren in Becharre, het dorp van Gibran Khalil Gibran, de Libanese dichter en schrijver. Het museum wordt bezocht dat is gelegen op een prachtige plek met een riant uitzicht. Tevens is het de laatste rustplaats van de schrijver, een plek die ook bezocht kan worden.
Vervolgens naar het verste punt van deze trip; het cederbos. Dit bijzondere bos is een van de laatste plekken in het land waar nog de eeuwenoude bomen staan op een manier zoals die vroeger door heel Libanon te zien waren. Het gros van al deze bossen is destijds gebruikt voor onder andere scheepsbouw en de bouw van tempels. Jammer genoeg dacht men er destijds niet aan om de zaak te herbeplanten maar gelukkig wordt daar nu anders over gedacht en is men begonnen met jonge aanplant.
Een dingetje is echter dat het lang duurt voordat er een forse boom ontstaat dus is het een kwestie van lange adem. De wandeling door het bos is bijzonder te noemen zeker als je dan nog met sneeuwballen kunt gooien naar elkaar!
Over de lunch kunnen we kort zijn; 22 man in één keer naar binnen in een restaurant ter plekke ging niet werken. Zelden een ober (of was het de kok of iets wat er tussenin zat) letterlijk zien rennen om de intussen koude bestellingen geserveerd te krijgen…..Fawlty Towers op z`n Libanees! Aangezien de lunch op andere dagen meer dan overvloedig was konden we dit hilarische moment voedsel technisch gezien wel overbruggen.
Na dit culinaire hoogstandje zakken we af naar de Qadisha vallei om daar het Kozhaya klooster te bezoeken. Van de oorspronkelijke 200 monniken die daar woonden en leefden zijn er vandaag de dag nog maar zeven over. Desondanks een bezoekje waard al was het alleen maar om de omgeving en uitzicht. Daarna terug naar Beiroet.
Cedars of Lebanon... The Boss....
Zaterdag 29 april
Na het ontbijt een rit naar Tripoli de meest noordelijke stad langs de kust die we bezoeken. Een dicht bevolkte en niet bepaald de schoonste stad en met een bewogen verleden. We beginnen bij het plaatselijke kruisvaarders kasteel waar vanaf een ruim uitzicht over de stad mogelijk is en het volgende reisdoel in zicht komt ; de grote souk van Tripoli.
Zodra we afdalen in de souk is het dat je als het ware een film binnenstapt. Een bonte mengeling van mensen , goederen, etenswaren, sieraden, huishoudmiddelen en wel duizend fotogenieke plaatjes. Een wirwar van straatjes maakt dat het makkelijk is dat je hier zou kunnen verdwalen dus houdt men elkaar goed in het oog. Na wat inkopen en een paar overheerlijke broodjes vervolgen we de weg naar de bus om vervolgens richting het oude treinstation van El-Mina te rijden.
De ware treinfanaat zou hier stijl achteroverslaan van wat hier te aanschouwen is; minstens zes antieke stoomlocomotieven staan hier te vergaan in een setting die bijna nergens anders te zien is. Ook slachtoffers van de oorlog, duidelijk te zien aan de oorlogsschade maar ook het gevolg van de bewoners die de demonteerbare metalen onderdelen eraf hebben gesloopt. Na enig speurwerk gaat het om hoofdzakelijke Pruisische locs waarvan de oudste uit 1895 dateert. Het levert bijzondere plaatjes op. We rijden door terug naar het zuiden en doen het stadje Batroun aan. Hier staat nog een groot deel van de Fenicische muur pal aan zee die nog steeds als zeewering dienst doet. Vandaaruit terug naar Beiroet en daar van afstand de bewuste plek van de explosie in de haven bekeken, langzaam wordt de chaos opgeruimd al zijn in de directe omgeving de gevolgen nog steeds zichtbaar in de vorm van dichtgetimmerde ramen of zelfs helemaal geen ramen en verdwenen wandplaten van gebouwen. In de haven zelf, naast de krater, ligt nog steeds een omgeslagen schip. Nog vast aan de trossen waarmee het destijds lag aangemeerd en het lijkt voorlopig nog niet mogelijk het schip te lichten en af te voeren.
Souk in Tripoli... Vergane glorie...
Zondag 30 april
De laatste dag…
Ontbijt en daarna uitchecken uit het Commodore hotel, de bus wacht geduldig op de vele koffers die Afif wederom in de bagageruimte parkeert. We rijden allereerst naar het stadscentrum voor een wandeltour door het gebied van de Green Line. Dit gedeelte is na de burgeroorlog nagenoeg helemaal opnieuw opgebouwd. Zo staan de Blauwe Moskee en de Maronitische kerk broederlijk naast elkaar met daaraan gekoppeld diverse andere gebedshuizen. Vlak daarbij staat de oude bioscoop. Het typische ronde gebouw oogt troosteloos en verkeerd in een ongewijzigde, vernietigde staat sinds het einde van de oorlog in 1991. Het zal in deze staat blijven en niet meer worden opgebouwd als teken van de waanzin van de oorlog. Dat geld ook voor het beeld wat op het centrale plein staat en doorzeeft is met kogelgaten en schade die nog aan diverse andere gebouwen is te zien.
Het centrum had tot voor een aantal jaren terug een tamelijk uitgebreid zaken-en winkelhart en moderne souk. De explosie in de haven heeft ook hier alle hoop letterlijk weggevaagd. Wat rest zijn gesloten winkelpanden, sommige geplunderd en verlaten straten die afgezet zijn door het leger die er een oogje in het zeil houdt. Het zal lang duren voordat het leven hier weer terugkeert.
Terug naar de bus en op weg naar het Nationale Museum in Beiroet. Hier bevindt zich in imposante hoeveelheid oudheden die de tijd overleeft hebben en zelfs de burgeroorlog. Sommige onverplaatsbare werken zijn destijds in beton gegoten en na de oorlog weer uitgepakt. Na het bezoek aan het museum gaan we richting het Chouf gebergte, een gebied wat hoofdzakelijk wordt bewoont door de Druzen, en rijden naar Deir el Qamar voor de lunch. Tijdens de lunch worden Georges en Afif in het het zonnetje gezet tijdens het laatse elf-uurtje van deze reis. Zonder deze bijzonder toegewijde reisleiders had deze trip geen succes geworden. Zij worden dan ook uitvoerig bedankt!
De lunch eindigt en we stappen wederom in de bus voor de laatste bezichtiging van deze reis; het Beiteddinne paleis in de gelijknamige plaats. Dit is de zomerresidentie van de president van Libanon. Een meer dan groot complex met een grote hoeveelheid kamers prachtig aangekleed met houten panelen en lambrisering. Hier zijn aardig wat ceders voor omgezaagd lijkt het!
Kleine collage van Beiroet ... zoveel foto's ... keuzes, keuzes...
Na dit bezoek komt toch de onvermijdelijke laatste rit; die naar het vliegveld. Daar aangekomen wordt hartelijk afscheid genomen van Georges en Afif waarna het reisgezelschap de terminal binnenstapt. Nog even genietend van de Libanese chaos lukt het uiteindelijk iedereen bij de gate te komen met even later de mededeling dat de vlucht een uur vertraagt is. Dat extra uurtje kan er ook nog wel bij en uiteindelijk gaan de vliegtuigdeuren dicht en zet de Transavia 737 koers naar huis.
Na aankomst op Schiphol gaat ieder weer zijn weg, het is dan diep in de nacht, tegen de ochtend als een ieder weer thuiskomt…nog vol van een hele bijzondere reis.
Na 39 jaar weer terugkeren in een land en bekende plekken op een manier als deze had ik nooit verwacht. Het maakte de cirkel rond, lijmde bepaalde stukken weer aan elkaar en gaf een grote voldoening om te zien en te beleven hoe ondanks alles de bevolking ter plekke doorgaat met leven.
Heeft onze missie destijds zin gehad? Terugkijkend kan ik deze vraag met een zeker ja beantwoorden. Als je meemaakt hoe dankbaar de bevolking na ruim veertig jaar nog steeds is en hoe welkom we zijn geeft dit alleen maar een goed gevoel. Natuurlijk konden wij in ons eentje de wereld niet verbeteren en de conflictsituatie in het land niet stoppen maar hebben desondanks een dusdanige indruk achtergelaten met het werk wat we hebben verricht dat we met open armen ontvangen worden.
Veel van horen zeggen… maar nu heb ik het zelf meegemaakt.
Grote dank gaat uit naar Bert en Jeannet die zich onvermoeibaar voor hun gezelschap inzette en dit alles mogelijk maakten.
………Libanon 1.0 vergeet je nooit meer, Libanon 2.0… om nooit meer te vergeten.
Foto`s: Perry Roos, Gerrit Kracht, Jeannet Kleine Schaars en andere.