Veteranenreis najaar 2022

Eerst even een paar enthousiaste reacties van mijn medereizigers.

Onderstaande is een verslag van onze reis naar Libanon in oktober 2022.
De reis is georganiseerd door Jeannet en Bert Kleine Schaars, beiden zijn betrokken bij de stichting Veteranen Voor Libanon.
Op 7 oktober is na een lange voorbereiding uiteindelijk het vertrek vanaf Schiphol voor onze trip naar Libanon die ons langs een aantal toeristische attractie zal leiden, maar als belangrijkste ons weer terugbrengt naar het UNIFIL gebied waar wij als veteranen onze diensttijd hebben doorgebracht.
Het reisgezelschap bestaat uit 12 UNIFIL veteranen sommigen vergezeld door partners, zoon of dochter. Naast dit gezelschap ook nog een lid van de organisatie Veteranen voor Libanon en twee journalisten van RTV Oost (regisseur Teun en cameraman Marcus). RTV Oost gaat mee om deze reis vast te leggen voor uitzending.

Dag 1, vrijdag 7 oktober
We staan vroeg op om uiteindelijk om 8 uur te vertrekken richting Schiphol.

Het reisgezelschap vertrekt naar Libanon.

Bij lang parkeren komen we Marcus en Teun van RTV Oost tegen. Van Siem krijgen we de laatste instructies hoe en waar we moeten inchecken.
Na een korte interview sessie met Marcus en Teun kunnen het vliegtuig in voor onze reis.
De vliegreis verloopt voorspoedig en om 20 uur Libanese tijd arriveren we in Beiroet. Na de gebruikelijke plichtplegingen voor de douane zijn we dan eindelijk in Libanon.
In de aankomsthal maken we maken kennis met Georges onze gids (een archeoloog met uitgebreide kennis van land en historie) en Hafif onze chauffeur.
Als we de hal uitkomen loop ik op Teun af om iets over mijn eerste indrukken te vertellen.
Het is lastig om spontaan iets voor de camera te vertellen, maar het gaat goed. We moeten flink wennen aan de aanwezigheid van de camera.

Na een busreis van bijna een uur komen we aan in Byblos bij het restaurant voor een fantastische Libanese maaltijd. Een zeer rijke dis waarvan alle gerechten heerlijk zijn. Marty, Yeb-Jan en ik drinken een heerlijke rode Libanese wijn, de rest van de groep gaat aan het bier. Na deze heerlijke welkomst dis gaan we voldaan naar ons hotel voor een welverdiende slaap om de volgende morgen om 8 uur aan het ontbijt te zijn.

Dag 2, zaterdag 8 oktober
Na ontbijt vertrekt de bus richting een wisselkantoor waar Marty en de anderen hun dollars wisselen voor Libanese ponden. Er is een torenhoge inflatie zodat iedereen met enkele miljoenen ponden het kantoor uitkomen.
Yep-Jan en ik raken ondertussen in gesprek met een Libanees die ons een kop Libanese koffie aanbiedt. In ons beste Frans zijn we in gesprek en hij vertelt ons over zijn verblijf in Frankrijk en andere delen van Europa. Wij vertellen over het doel van onze reis, bezoek aan historische plaatsen in Libanon en bezoek aan UNIFIL gebied in Zuid-Libanon. Na het wisselen vertrekt onze bus  op weg naar de eerste bezienswaardigheid. Tijdens de rit betalen we de reissom in contanten aan gids Georges.
Iedereen is blij dat we dit forse bedrag in euro's kunnen overdragen en de reis daarmee verder veilig vervolgd kan worden.
De eerste bezienswaardigheid is een oude Romeinse brug gelegen op een belangrijke weg in de Libanese historie die teruggaat tot de tijd van pharao Ramses 2 van Egypte (>3000 jaar geleden). Ramses 2 en nadien diverse veldheren hebben hier slag geleverd en daarna een gedenkteken achtergelaten.       

 © Marcus Ganzevles RTV-Oost - Romeinse brug in Nahr al-Kalb

 De volgende stop is bij de grotten van Jeita, een immens grottencomplex dat in de loop van miljoenen jaren is gevormd. We bewonderen de stalactieten en stalagmieten en maken nog een kleine boottocht over een onderaardse rivier. Aan het einde van deze tocht introduceert Bert het 11-uurtje, een drankje en praatje om stil te staan bij iets wat de spreker of ons die dag bezig houdt. Bert benoemt het overlijden van een Unifil veteraan die zich onder andere heeft ingespannen voor zorg van Molukse graven. Na het ochtendprogramma is er een lunch in Jounieh, waarna we met de kabelbaan vertrekken naar Harisa, een plaats waar Maria wordt vereerd. Veel gelovige Libanezen, niet alleen christenen, zien dit als een bedevaartsoord. Na dit bezoek keren we terug naar ons hotel in Byblos en gaan direct door naar de souk en het kruisvaarders kasteel bij de haven. Iedereen kan bij de haven de zonsondergang nog net vastleggen. Om 21 uur gaan we naar het restaurant voor wederom geweldige maaltijd. Libanese gerechten zijn smaakvol en niet al te zwaar. Maar de dis wordt wel iets te rijk gedekt. 

                                   Beiroet bij nacht.                                                                    Grotten bij Jeita.    

Dag 3, zondag 9 oktober
Om 7:30 vertrekken we uit ons hotel in Byblos.
Onze eerste stop is de haven van Beiroet waar augustus 2020 de grote ontploffing was. Er is sindsdien niet veel gebeurd met het gebied, geen tekenen van opruimen of herstel.
Een schip bijvoorbeeld ligt nog steeds op zijn zijde in het water. We nemen ruim tijd om de schade te bekijken en te fotograferen.

                                                              Kunstwerk bij de ruines van de haven van Beiroet.

Na vertrek van deze rampplek komen we op de route van Beiroet richting Damascus die ons richting Baalbek zal brengen. Onderweg is er een korte stop bij “Sea Sweet” shop alwaar we typisch Libanese zoete lekkernijen kunnen kopen. Erg zoet en nogal machtig.

Uitgraving van een megalith bij Baalbek.                           Reisgezelschap in tempelcomplex van Baalbek.

We continueren onze reis richting Baalbek. Wat ons opvalt gedurende het laatste deel van de reis zijn de grotere en kleinere stukken landbouw grond tussen de huizen, veel autosloperijen en de vluchtelingenkampen voor Syrische vluchtelingen.
We komen aan in Baalbek, waar wij de massieve stenen bewonderen die een deel van de fundering zouden moeten gaan vormen voor de verschillende tempels in Baalbek. Dit tempelcomplex is een wonder van techniek en inventiviteit in de oudheid.
Deze massieve stenen, met een gewicht van 1200 ton tot meer dan 1600 ton staan bekend als het megaliet mysterie van Baalbek. Grote vraag is hoe de stenen vervoerd werden en hoe ze uiteindelijk precies tegen elkaar aan zijn gelegd. Een van de stenen heeft de naam Ḥajar el-Ḥible, steen van de zwangere vrouw. Aanraking door een vrouw zou haar fertiliteit bevorderen.
Op korte afstand van de groeve ligt het tempelcomplex van Baalbek. De tempels zijn door de Romeinen op fundamenten van Fenicische tempels gebouwd. Met name de tempel van Bacchus is in zeer goede staat en blijkt de grootste Romeinse tempel te zijn die in deze staat nog te bewonderen is.
Schrijnend is wel de armoede die we in de buurt van het complex zien. Een jongen van 11 jaar, een Syrische vluchteling uit een van de kampen in de buurt, probeert ons sokken te verkopen.
Hij moet op één dag voor 100.000 Libanese ponden (omgerekend ongeveer $2,50) sokken verkopen. Een van ons schenkt hem dit bedrag. Omdat hij niet kan rekenen vraagt hij naar de waarde van de gift. Na uitleg komt langzaam het besef dat hij daarmee zijn dagtaak heeft volbracht en hij neemt met langdurig zwaaien zielsgelukkig afscheid van ons.

Tempel van Bacchus in Baalbek.

De volgende plaats die wij bezoeken is Zahle waar wij de toren beklimmen gebouwd ter ere van de heilige maagd Maria.
We vervolgen onze reis naar Tyrus naar hotel Platinum.

Dag 4, maandag 10 oktober

Bezoek aan Italair.

Eerste dag in het UNIFIL gebied in Zuid Libanon. We worden door Suzanne en Corine, twee Nederlandse officieren werkzaam in dit gebied voor UNIFIL en het observatieteam UNTSO, ontvangen in het hoofdkwartier van de UNIFIL in Naqoura. Van hen krijgen een uitgebreide briefing over het huidige UNIFIL mandaat.

Even een grappig moment, tijdens een serieuze aangelegheid.

Voor het monument op het hoofdkwartier brengen wij een eerbetoon voor de soldaten die hun leven hebben verloren in dienst van UNIFIL.
We lunchen op het UNIFIL hoofdkwartier en bezoeken nadien de helicopters van Italair, een van de vele winkels met UNIFIL parafernalia en vertrekken naar het gebied van de Charlie compagnie. Onze eerste stop is bij post 7-17, Charlies Angels, vlakbij Al Mansouri. De post stond er nog, maar er staat een hek omheen en is daardoor niet te betreden.

Post 7-17 bij Al Mansouri.

De weg gaat verder via Al Mansouri richting het latere hoofdkwartier van Dutch Infcoy, post 7-4, in Majdal Zun. Veertig jaar geleden was dit een weg over open gebied met verspreid wat bouwsels.
Nu is langs de hele weg alles vol gebouwd. Zicht op de omgeving zoals wij die hadden is er niet meer. Aangekomen in Majdal Zun is er vaag nog iets te herkennen van de oude ingang van de post.
Op het terrein is de oude appèlplaats wel te herkennen, maar verder is alles onherkenbaar veranderd.
In mijn tijd (1984) had ik een panoramafoto gemaakt vanaf het dak van een van de huizen op onze post. Marty, mijn vrouw, heeft deze foto jarenlang in huis opgehangen en nadien bewaard in een kast.

Panoramafoto van Majdel Zun uit 1984 wordt bekeken.          Ontvangst bij de hoofdonderwijzer van Majdel Zun.

Dit panorama hadden we meegenomen en nu konden we de huidige situatie vergelijken met bijna 40 jaar geleden. Toegestroomde dorpelingen kwamen de foto’s bekijken en gaven commentaar op de foto en wat er veranderd was, welke gezichten ze nog herkenden. Het huis tegenover de post bleek nog te bestaan.
Het verre uitzicht naar de overkant van de wadi was veranderd maar de aanwezige dorpelingen hielpen ons de beelden te duiden. Ondanks alle veranderingen is er toch een feest der herkenning. Na een wandeling door dit gedeelte van het dorp worden we uitgenodigd door de hoofdonderwijzer, toentertijd 10 jaar oud, in zijn huis. Dit huis stond ook op de foto die ik bijna 40 jaar geleden had gemaakt.
Op het balkon worden we ontvangen met chai en Libanese koffie. De gehele familie wordt gemobiliseerd, tot aan oma van diep in de negentig.

Dag 5, dinsdag 11 oktober
Om 9 uur vertrekken we uit ons hotel en gaan richting Qana alwaar het hoofdkwartier van het Fiji bataljon is. In Qana bezoeken we de grot met verwijzingen naar bruiloft van Qana en waar Jezus water in wijn zou hebben veranderd.

                                                                                                                                                         Chai bij de burgemeester van Yatar.

Zoals vaker ook hier de vraag of dit het originele Qana is.
De reis wordt vervolgd richting Yatar naar post 7-11. Begeleid door de Libanese geheime dienst lopen we naar de post en hebben aldaar een mooi uitzicht over het omliggende land. Dirk en Yeb-Jan herkennen hun oude post en worden ook samen uitgenodigd om in de oude post binnen te gaan kijken.
Dirk ervaart het bezoek als een thuiskomen.

Oude bekenden uit de Libanontijd: Ali, Speedy en Wafik.                       Veteranen bij hun oude post 7-16

Foto’s maken en filmen wordt door de geheime dienst verboden, maar voor Dirk en Yeb-Jan wordt een uitzondering gemaakt als zij in de oude post zijn.
Alvorens verder te reizen richting Haris is er eerst nog een bezoek aan de burgemeester van Yatar voor chai en toespraak over de huidige situatie in deze regio en in Libanon.
In Haris komen we langs benzinestation van Speedy (in Unifil tijd: “ik verkoop alles en als ik het niet heb bestel ik het”), bij alle veteranen een bekende naam.
Speedy komt de bus in en begroet ons in perfect Nederlands. Alles wat hij geleerd heeft van 5-6 jaar contact met Nederlandse Unifillers komt eruit, zoals “hallo stomme turken”, “geitenneukers”
We lunchen in Tibnine waar enkele andere oude bekenden langskomen, zoals Ali (Ali’s hamburger en pizza) en onze tolk Wafik Dakik.
Met name naar de ontmoeting met Wafik had ik erg uitgekeken.

Oude HQ van Dutchbatt in Haris

Voor iedereen is het een emotioneel weerzien.
Na de lunch brengen we een bezoek aan Al Yatun, post 7-16, in eerste instantie huisvesting van de Delta-cie, later de verzorgingscie. Een groot deel van de meegereisde veteranen heeft de UNIFIL tijd op 7-16 doorgebracht. Van de oorspronkelijke post was behoudens nog wat resten van de oude boerderij niet veel meer over. Otto wilde wel wat stukken steen met een beetje blauwe verf meenemen als herinnering. Iedereen wilde hier wel zijn steentje aan bijdragen zodat Otto enkel kilo’s zwaarder van het terrein vertrok. Een bezoek aan de nieuwe UNIFIL post van de Maleisiërs zat er niet in.
Van Al Yatun wandelen we richting het oude hoofdkwartier van Dutchbatt in Haris. Na het vertrek van de Nederlanders in 1983 is er niks meer gebeurd met dit hoofdkwartier, een luxueuze villa met mooi uitzicht op de plaats Haris. We kijken rond op het terrein en krijgen een goede indruk hoe de staf daar zijn werk heeft gedaan.
Met de bus rijden we langs de oude BHP, via oud Haris richting de plek waar soldaat Kees van Rijn, op 21-10-1979 was omgekomen bij een auto ongeluk. Op weg naar ons hotel in Tyrus is er nog een korte stop bij het benzinestation van Speedy.

Dag 6, woensdag 12 oktober
De dag begint rustig, ons bezoek aan het Hezbollah museum is afgezegd, het programma was iets te vol.
Rond 11 uur vertrekken we richting het oude kruisvaarders kasteel Beaufort.
Kasteel Beaufort ligt op eenzame hoogte (780 m boven zeeniveau) midden in het Libanese landschap. Bij helder weer is er een fenomenaal uitzicht tot wel 70 km ver.
De bouw van dit kasteel op deze hoogte is een unieke prestatie van de kruisvaarders.
Na bezoek aan het kasteel gaan we op weg naar de lunch in het Phoenician restaurant alwaar de zoon van onze buschauffeur werkzaam is. Het is een restaurant met een moderne entourage en wederom een goede volledige Libanese lunch.

Vergezicht vanuit kasteel Beaufort

Bij ons afscheid gaat het voltallig personeel nog even met ons op de foto.

Het reisgezelschap en voltallig prsoneel van Phoenician.

Op de terugreis rijden we langs de plaats Odaisseh, gelegen aan de grens met Israël. Ook hier, zoals in de rest van Israël, bestaat de grens uit een hoge betonnen muur. 
Bij terugkomst in Tyrus bezoeken wij de boulevard met uitzicht op zee en de vele vissers met hun hengels.
Na het diner is er als avond programma een college van onze gids Georges, over het ontstaan van het alfabet. Het alfabet is ontwikkeld door de Feniciërs die voor hun handel veel afspraken moesten vastleggen en dan was het handig om een eenduidige manier te hebben waarmee dit kon gebeuren.
Naast het college over het alfabet heeft Georges ook nog een verhaal over het uit India afkomstige tientallig stelsel.

Dag 7, donderdag 13 oktober. 

De muur tussen Libanon en Israel.

Om acht uur vertrekken we uit ons hotel en rijden richting het monument in Tyrus voor de gesneuvelde soldaten in dienst van Unifil. Na kranslegging en eerbetoon gaan we naar het oude gedeelte van de stad Tyrus.

Eerbetoon aan de gesneuvelden in dienst van de Verenigde Naties.

In dit oude deel van de stad zien we een ongekende verzameling historie die teruggaat tot meer dan 2000 jaar geleden. We lopen over een geplaveide weg in de Necropolis, de oude begraafplaats van Tyrus, met aan beide zijden sarcofagen en huizen waar familieleden bij elkaar konden worden begraven.
Eén sarcofaag heeft aan het hoofdeinde een blokvormig uitsteeksel met daarin een kanaaltje. De overledene, een rijke wijnhandelaar Cerano genaamd, kreeg via dat kanaal van zijn vrienden wijn toegediend als ze met z’n allen nog even langs kwamen om een glaasje te drinken.
Naast Necropolis ligt het Hippodrome waar de locale bevolking 2000 jaar geleden kon genieten van paardenraces. Een deel van de tribunes zijn nog steeds toegankelijk.

Tribune bij Hippodrome in Tyrus.

Op deze historische plekken is zichtbaar hoe rijk en inventief de Romeinse samenleving was.
Watervoorziening via aquaducten, geplaveide wegen omringd door marmeren pilaren en in de binnenstad nog meer rijkdom zoals een groot Romeins badhuis met vloerverwarming en fraaie mozaïeken op de vloer.
Na het bezoek aan de romeinse opgravingen lopen we door de christelijke wijk van Tyrus. Dit is het laatste onderdeel van ons bezoek aan Zuid Libanon en we reizen via Sidon richting Beiroet.
In Sidon bezoeken we het kruisvaarders kasteel aan de haven, de soek en lunchen we in een restaurant met uitzicht op de haven.

Kruisvaarderskasteel in de haven van Sidon

Na het bezoek aan Sidon vertrekken we richting hotel Le Commodore in het Hamra district, het centrum van Beiroet. Marty en ik worden voor de laatste keer geïnterviewd door Teun en Marcus en schuiven aan bij het diner.
Tijdens het diner is het laatste 11-uurtje voor Maaike en Hessel, respectievelijk dochter van Ton en zoon van Yeb-Jan. Beiden vonden het een bijzondere reis en waren onder de indruk van de openhartigheid en onderlinge steun waarmee wij met elkaar omgingen. Maaike heeft door deze reis het gevoel een sterkere band met haar vader te hebben gekregen. Voor Hessel was het een heel mooie en indrukwekkende reis. Hij vond het speciaal deze reis met zijn vader en ons te kunnen delen. Doordat iedereen zich steeds meer openstelde en mooie en ook minder mooie verhalen deelde heeft hij een beter begrip gekregen voor wat wij en zijn vader allemaal hebben meegemaakt.
Na het diner gaan we nog even het nachtleven van Beiroet in.

Dag 8, vrijdag 14 oktober
Na ontbijt om 8 uur vertrekken we uit het hotel. Het eerste korte fotomoment is bij Raouch of de duiven rotsen, twee rotsen dicht voor de kust bij Beiroet.

Duivenrotsen bij Beiroet

We gaan verder over de Corniche, de kust boulevard van Beiroet en nemen een afslag de bergen in naar gebied van de druzen. Dit is een mooi gebied met veel groen en aangenaam klimaat doordat het op zo’n 800 meter hoogte ligt.
Ons doel is Beit Ed-dine, het paleis van Beshir II, gebouwd in de 19e eeuw. Van George krijgen we uitleg over de architectuur en de historie van het gebouw.
Het paleis is gebouwd in orientaalse stijl maar heeft ook Italiaanse en traditionele Libanese invloeden. Het is een mooi luxe afgewerkt gebouw met veel ruimtes voor ontvangst van gasten.
Het luxueuze Hamman of Turks bad is rijk gedecoreerd en heeft een mooi natuurlijk licht dat via de koepels binnenvalt. De sanitaire voorzieningen zijn voor die tijd hoogstaand.
Na bezoek aan het paleis gaan we richting het nabijgelegen dorp Deir el Qamar. Na bezoek aan enkele souvenirzaken gaan we lunchen.
Tijdens lunch hebben we aan ons deel van de taferl geanimeerde gesprekken over welk pepermuntje het lekkerste is.
Na de lunch vertrekken we richting Beiroet naar de voormalige green line. Aldaar waren tijdens de burgeroorlog de belangrijkste gevechten tussen moslims en christenen.
Na de vrede is dit gebied volledig hersteld en zijn een grote moskee en een grote kerk naast elkaar gebouwd. We brengen een bezoek aan beide gebedshuizen. In de moskee mogen de vrouwen alleen met bedekkende kleding naar binnen.
Het laatste 1,5 uur is ter vrije besteding in centrum Beiroet in Hamrahstreet en dan stappen we in de bus richting het vliegveld alwaar we om 18 uur aankomen.
Om 20:30 vertrekt ons vliegtuig richting Nederland. Aankomst op Schiphol om 00:15 uur.
Onze fantastische reis is ten einde, waarvoor dank aan de organisatoren Bert en Jeannet.

Beit Ed-Dine paleis

Met dank aan iedereen, in het bijzonder Wim voor zijn geweldige foto's, Yeb-Jan, Maaike en Hessel voor hun bijdrage.

Bart Kuipers.