Militairen kwamen getekend terug van UNIFIL-missie in Libanon: ‘Geen strandvakantie, maar PTSS’

Enkhuizen,  5 april 2024             

Enkhuizer regisseur geeft met documentaire een vergeten missie erkenning.

Erkenning, bewustwording en begrip.
Het zijn termen die de uit Enkhuizen afkomstige regisseur Jelmar Hoekstra van productiebedrijf Playback Images gebruikt als hij het belang van zijn nieuwe documentaire ‘In dienst van de vrede’ onder woorden brengt.

Bekijk de trailer van 2 minuten hier: 

Over de UNIFIL-missie in Libanon waar tussen 1979 en 1985 negenduizend Nederlandse - vaak dienstplichtige- militairen aan deelnamen en getekend voor het leven terugkeerden.
Ze dachten op een veredelde strandvakantie te gaan, ze werden door verschillende partijen - waaronder bondgenoot Israël - onder vuur genomen.
Negen Nederlandse militairen sneuvelden tijden de vredesmissie.
Een groot deel van de teruggekeerde militairen kampt na hun deelname aan de 'vergeten missie' met PTSS (posttraumatische stressstoornis).
45 jaar na dato is de situatie weer pijnlijk actueel vanwege de oorlog tussen Hamas en Israël.
Die ook voor spanningen zorgt in het grensgebied tussen Israël en Libanon, waar de UNIFIL-missie nog altijd loopt.

,,Aanvankelijk was de gedachte dat het een soort strandvakantie zou zijn met wachtlopen als spannendste activiteit, maar toen de militairen uit de vliegtuigraampjes een verwoestte stad zagen, werd het heel erg stil’’, haalt Hoekstra generaal buiten dienst Peter van Uhm aan, die als commandant werkzaam was in Libanon.

Om zelf te vervolgen: ,,Op tv werden voor een wervingscampagne spotjes uitgezonden met surfende militairen in Libanon. De gedachte was dat het allemaal wel mee zou vallen. Niets was minder waar, ze kwamen letterlijk in een wespennest terecht van een ingewikkeld conflict, waar zelfs de toen aanwezige diplomaten en journalisten niet direct alles van begrepen. De militairen werden regelmatig onder vuur genomen, ook door Israël, wat toch werd gezien als bondgenoot. Toen Israël in 1982 Libanon weer binnenviel, en zo de VN-resolutie die de UNIFIL-missie mogelijk maakte schond, mochten de UNIFIL-militairen niet ingrijpen. Ze werden onder de voet gelopen. Een bizarre situatie.’’

Van Uhm is een van de prominenten die aan het woord komt in de documentaire. Net als NOS-correspondente Daisy Mohr die vanuit de Libanese hoofdstad Beiroet haar werk doet. ,,Ze geven, samen met de andere hoofdrolspelers, een goed inzicht in het heden en verleden’’, stelt Hoekstra die in de documentaire ook Nikolaos van Dam (voormalig diplomaat), Cor Aalbregt (compagniescommandant), Jan van Keulen (oud-correspondent) en Lieve Joris (auteur van non-fictieboeken over onder andere de Arabische wereld) aan het woord laat. En natuurlijk de veteranen zelf, zoals Bert Kleine Schaars, Peter Broek en Auke Osinga.

In de documentaire, die ongeveer een uur duurt, schetst Hoekstra de omstandigheden waarin de Nederlandse militairen in een heel andere cultuur – wat ook voor spanningen en onbegeripover een weer zorgde – hun werk moesten doen.
En hoe de militairen, maar ook de Nederlandse politiek, werden verrast door de dreigingen waarmee ze te maken kregen.

Voor Hoekstra en zijn team was het maken van de documentaire een onverwacht heftige exercitie. ,,We zijn echt wel wat gewend’’, stelt Hoekstra die onder andere tv-documentaires ‘Onze jongens in de jungle’ (over de uitzending van dienstplichtige naar Suriname, red.), ‘Een schat aan herinneringen’ (over Bassie en Adriaan, red.) maakte en de Videoland original‘Remco vs Pharma’, over de strijd van Remco van Wijk tegen big pharma en zijn ziekte MS.
,,Maar ik was toch wel enigszins verrast wat voor een gevolgen de missie na al die jaren nog heeft op de betrokkenen. Alle veteranen die we hebben gesproken, braken op een gegeven moment.
Het gaat om stoere mannen die praten over iets wat 45 jaar geleden is gebeurd. Dat maakte indruk en gaf gelijk aan hoe groot de impact op hen is geweest.’’
,,En dus ook op hun naasten. Veel mensen weten niet of nauwelijks meer af van deze missie. Srebrenica is veel bekender. Ik ben dol op geschiedenis en vind het ook heel belangrijk om lessen te trekken uit gebeurtenissen in het verleden’’, beschrijft Hoekstra zijn motivatie.

,,Toen ik van deze missie hoorde, was ik direct gefascineerd en wilde ik er iets mee doen. Ook omdat er niet veel van bekend is bij het grote publiek. Dat stond al gepland voor dit jaar omdat het 45 jaar geleden was dat de missie startte. Maar vanwege de tragische ontwikkelingen in het gebied, is het onderwerp weer enorm actueel. Ik ben blij dat we dat hebben kunnen vangen in de documentaire en hoop dat veel mensen gaan kijken, omdat het ook een gewogen inzicht biedt in een enorm complex conflict’’, vertelt Hoekstra. 

Aan de hand van interviews met betrokkenen en archiefmateriaal via verschillende veteranenorganisaties en het NIMH (Nederlands Instituut voor Militaire Historie) is Hoekstra erin geslaagd een compleet beeld te schetsen. ,,We zijn erg blij met het resultaat en ik heb ook veel zin om naar de bioscopen te gaan waar de documentaire wordt vertoond.’’  Niet dat Hoekstra telkens zijn eigen werk wil bewonderen, maar na elke vertoning is in de bioscoop gesprek waarbij Hoekstra aanwezig is samen met een of meer veteranen uit de omgeving die actief waren tijdens de missie. ,,Dat vind ik heel fijn en bijzonder om te kunnen doen.’’

De UNIFIL-missie in het kort

In 1979 kreeg Nederland het verzoek om deel te nemen aan de United Nations Interim Force in Libanon, ook wel UNIFIL genoemd.
De vredesmacht werd door de VN opgezet nadat Israël in 1978 Zuid-Libanon was binnengevallen.

De vredesmacht kreeg als taak vrede en veiligheid in het gebied te herstellen, de terugtocht van het Israëlische leger te controleren en uiteindelijk het gebied weer aan de Libanese regering over te dragen.
In 1985 stopte de Nederlandse inbreng aan de internationale missie die tot op de dag van vandaag nog altijd aan de gang is. Negen Nederlandse militairen sneuvelden tijdens de missie.

Waar te zien?

De première van ‘In dienst van de vrede’ vond woensdag 27 maart plaats in het MIMIK-theater in Deventer.
De komende maanden is de documentaire in verschillende Nederlandse theaters te zien.
Op 10 april wordt de productie getoond vanaf 19.30 uur getoond bij Cinema Oostereiland in Hoorn ). 
Een dag later, op 11 april, draait de docu in Cinema Enkhuizen, eveneens vanaf 19.30 uur.

De documentaire duurt een uur plus een nagesprek met onder andere regisseur Jelmar Hoekstra van ongeveer twintig minuten.

 © Copyright - Westfrieskrant